O nas
Dlaczego filologia klasyczna?
Student filologii klasycznej poznając języki klasyczne – grekę i łacinę – zyskuje klucz do literatury i kultury starożytnych Greków i Rzymian, a tym samym szerokie wykształcenie humanistyczne przydatne na wielu ścieżkach rozwoju intelektualnego i zawodowego. Dla niektórych już sama możliwość czytania w oryginale czy to Homera, Platona, Horacego i Cycerona, czy to Nowego Testamentu i pism Ojców Kościoła, czy to łacińskich dzieł mistrzów renesansu jest dostatecznym powodem, żeby rozpocząć studia na filologii klasycznej. Ale to nie wszystko. Kultura antyku jest najważniejszym fundamentem cywilizacji europejskiej, a wykształcenie klasyczne od wieków było podstawą edukacji światłych Europejczyków. Ten tradycyjny model zachowuje sens w nowoczesnym społeczeństwie XXI wieku. Poznawanie świata starożytnego pozwala lepiej zrozumieć świat, który nas otacza, a zdobycie szerokiego wykształcenia humanistycznego, które zapewnia studiowanie filologii klasycznej, jest wsparciem na wielu różnych ścieżkach kariery. Rozumieją to dobrze w krajach anglosaskich: studia klasyczne mają w swoim życiorysie tak różni twórcy nowoczesnego świata, jak J. K. Rowling, autorka powieści o Harrym Potterze, Chris Martin, lider zespołu Coldplay, czy Boris Johnson, były premier Wielkiej Brytanii. O randze naszej dyscypliny w Europie i USA świadczy centralne miejsce kierunków klasycznych w wielu najsłynniejszych uczelniach. Łatwo może się o tym przekonać każdy adept filologii klasycznej, ponieważ nasza dyscyplina jest prawdziwie międzynarodowa i zachęca do zagranicznych peregrynacji. Instytut Filologii Klasycznej UW jest aktywnym uczestnikiem ogólnoświatowego życia naukowego. Stale zabiegamy, by umacniać pozycję czołowego ośrodka starożytniczego w Polsce. W budynku Instytutu Filologii Klasycznej przy ul. Krakowskie Przedmieście 1 znajdują się nowoczesne sale wykładowe i przestronna biblioteka, ale nasi studenci nie giną w tłoku i mogą liczyć na indywidualne podejście wykładowców. Studia w Instytucie Filologii Klasycznej UW na każdym z trzech stopni – licencjackie, magisterskie lub doktoranckie – mogą się stać nie tylko niezapomnianą przygodą intelektualną, ale też otworzyć nowe, niespodziewane ścieżki rozwoju.
Polska Komisja Akredytacyjna w 2017 roku przyznała prowadzonym w naszym instytucie studiom na kierunku filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie najwyższą – wyróżniającą – ocenę.
Dalsze informacje
Kierunek filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie
Instytut Filologii Klasycznej prowadzi studia w zakresie filologii klasycznej na każdym z trzech stopni – licencjackim (I), magisterskim (II) oraz doktoranckim (III). Studia obejmują filologię starogrecką i łacińską, kulturę antyczną i jej dziedzictwo w kulturze nowożytnej Europy oraz neolatynistykę, Co roku rozszerzamy i wzbogacamy ofertę dydaktyczną o problematykę interdyscyplinarną, oferując zajęcia fakultatywne m.in. z zakresu: epigrafiki, papirologii, patrystyki, literatury i myśli renesansowej, retoryki antycznej, języków nowożytnych jak włoski, nowogrecki czy rumuński.
Szerokie wykształcenie humanistyczne daje naszym absolwentom duże możliwości na rynku pracy m.in. w redakcjach, wydawnictwach, archiwach, bibliotekach oraz innych instytucjach związanych z kulturą i edukacją. Nabyte dodatkowo na studiach II stopnia umiejętności dydaktyczno-pedagogiczne (zajęcia metodyczne i praktyki w szkołach średnich) pozwalają zdobyć uprawnienia do zawodu nauczyciela języka łacińskiego i kultury antycznej w szkolnictwie ogólnokształcącym.
Studia I stopnia
specjalność – filologia klasyczna
Program przewiduje zajęcia z praktycznej nauki obu języków klasycznych – starogreckiego i łacińskiego, literatury i kultury starożytnej Grecji i Rzymu, historii i filozofii starożytnej, podstaw literaturoznawstwa i językoznawstwa, metryki starożytnej, redakcji tekstu, edycji i krytyki tekstu, recepcji kultury antycznej, cyfryzacji humanistyki oraz szeroką gamę zajęć fakultatywnych i ogólnouniwersyteckich.
Uzyskane efekty kształcenia pozwalają absolwentowi na samodzielną interpretację tekstów, a także wykorzystanie wiedzy z zakresu historii starożytnej i kultury antycznej, ogólnej wiedzy z zakresu literaturoznawstwa i językoznawstwa do przyszłej pracy badawczej. Przygotowanie z zakresu edycji i krytyki tekstu oraz wszechstronnej redakcji tekstów współczesnych (redakcja naukowa, edytorstwo) umożliwi podjęcie pracy w redakcjach, archiwach i bibliotekach oraz w innych instytucjach związanych z kulturą i edukacją.
Studia II stopnia
specjalność – filologia klasyczna
Studia II stopnia zapewniają wykształcenie w zakresie literaturoznawstwa, językoznawstwa i kulturoznawstwa w zakresie filologii klasycznej ściśle związanej z innymi naukami o starożytności, takimi jak: historia, archeologia, wiedza o sztuce, prawoznawstwo, filozofia. W skład programu wchodzą m.in. metodologia badań literackich, seminaria łacińskie i greckie, recepcja kultury antycznej, filozofia. Ponadto od roku akademickiego 2017/2018 student będzie realizował program w ramach jednej z dwóch proponowanych mu specjalizacji w ramach modułu klasycznego lub neolatynistycznego.
specjalizacja klasyczna
W ramach specjalizacji student pogłębia wiedzę oraz rozpoczyna badania własne w zakresie języków klasycznych – greki i łaciny, literatury i kultury greckiej i łacińskiej, oraz ich recepcji w epokach późniejszych. Proponowane są mu m.in. zajęcia z gramatyki historycznej języka greckiego i łacińskiego, stylistyki łacińskiej oraz greckiej, czy językoznawstwa. Moduł obejmuje także zajęcia specjalizacyjne z zakresu edytorstwa i redakcji tekstów – umiejętności nie do przecenienia w pracy badawczej, a zwłaszcza przy publikowaniu jej efektów.
specjalizacja neolatynistyczna
Specjalizacja neolatynistyczna proponowana w ramach studiów II stopnia łączy w sobie elementy filologii klasycznej, historii kultury, komparatystyki i filozofii. Specjalizacja ta jest zgodna z profilem badawczym Instytutu i ma unikalny charakter w warunkach polskich. W Instytucie Filologii Klasycznej pracuje grupa badaczy, specjalistów w zakresie literatury nowołacińskiej. Od wielu lat w jednostce powstaje wiele prac licencjackich i magisterskich, a także prace doktorskie poświęcone tej tematyce. W 2007 r. IFK uruchomił wraz z Wydawnictwami UW serię naukowych przekładów i opracowań pt. „Biblioteka Renesansowa” przygotowywaną przez pracowników, doktorantów i studentów. W ramach modułu neolatynistycznego proponowane są studentowi zajęcia z historii literatury nowołacińskiej, kultury renesansu i baroku, seminaria i translatoria nowołacińskie.
Po ukończeniu studiów II stopnia istnieje możliwość ubiegania się o przyjęcie na studia doktoranckie (studia III stopnia) w zakresie językoznawstwa, literaturoznawstwa lub kulturoznawstwa na Wydziale Polonistyki UW. Instytut Filologii Klasycznej przedstawia uczestnikom tych studiów doktoranckich własną ofertę, w której skład wchodzą seminarium doktoranckie, zajęcia z medotologii badań literaturoznawczych oraz zajęcia dodatkowe.
Instytut Filologii Klasycznej regularnie organizuje konferencje naukowe poświęcone literaturze i kulturze starożytnej oraz ich recepcji w czasach nowożytnych.
Z dziejów filologii klasycznej na Uniwersytecie Warszawskim
Barbara Brzuska
Filologia klasyczna stała się przedmiotem studiów na Wydziale Nauk i Sztuk Pięknych Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego w momencie jego powstania, czyli w 1816 r. Wykładali ją w ciągu 15 lat Jan Krzysztof Stoephasius, August Jacob, August Zinserling, Sebastiano Ciampi i Franciszek Antoni Woelcke, profesorowie angażowani w większości za granicą, w Warszawie bowiem nie było wówczas odpowiedniej kadry. Absolwentem Królewskiego UW był m.in. autor znanego słownika łacińsko-polskiego, Łukasz Koncewicz.
Jedną z represji po upadku powstania listopadowego było zamknięcie uczelni, która odrodziła się dopiero w 1862 r. w postaci Szkoły Głównej Warszawskiej. Na jej Wydziale Filologiczno-Historycznym filologię klasyczną wykładali w ciągu siedmiu lat Augustyn Szmurło, Julian Skupiewski (obaj niezbyt długo), Jan Szczepan Wolfram, Antoni Mierzyński i Zygmunt Węclewski. Ten ostatni, uważany za najlepszego wówczas filologa w całej Polsce, we wszystkich trzech zaborach, jest najbardziej znany jako autor słownika grecko-polskiego. Musiał opuścić uczelnię warszawską kiedy ta, wskutek posunięć represyjnych władz rosyjskich po powstaniu styczniowym, została w 1869 r. przekształcona w Cesarski Uniwersytet Warszawski z rosyjskim językiem wykładowym.
Płynność rosyjskiej kadry profesorskiej do czasu powołania w 1915 r. polskiego Uniwersytetu Warszawskiego była znaczna, filologów klasycznych naliczyć można w tym okresie blisko dwudziestu. Niektórzy z owych profesorów-filologów byli rektorami uniwersytetu w Warszawie, np. Mikołaj Błagowieszczeński w latach 1873 – 1883 i Grigorij Zenger w latach 1897 – 1899. Cenionym uczonym, powołanym z Warszawy do Moskwy, był Iwan Cwietajew.
W okresie międzywojennym filologię klasyczną wykładali w Warszawie znakomici profesorowie. Znamienne jest, że aż trzej z nich pochodzili z Krakowa – Warszawa swoją kadrę musiała dopiero wykształcić.
W 1918 r. na katedrę latynistyki powołany został właśnie z Krakowa Gustaw Przychocki, któremu UW zawdzięcza m.in. zorganizowanie systematycznego toku studiów filologicznych i trzech klasycznych katedr. To on sprowadził na Uniwersytet Warszawski T. Zielińskiego i A. Krokiewicza. Profesor Przychocki w roku 1922 został też dziekanem Wydziału Filozoficznego, a w roku 1928 pełnił funkcję rektora UW. W 1935 r. powrócił na Uniwersytet Jagielloński.
W roku 1920 na katedrę grecystyki przybył z Petersburga do Warszawy światowej sławy uczony, Tadeusz Zieliński, który objął katedrę literatury greckiej. Wykładał do 1935 roku, kiedy przeszedł na emeryturę. W Instytucie Filologii Klasycznej UW jego imieniem została nazwana w 2013 r. sala wykładowa nr 103.
W 1921 r. uzyskała dyplom w Warszawie Maria Maykowska, która studia rozpoczęła w Krakowie; od roku następnego począwszy, przez lat 45, z przerwami na dalsze studia za granicą, pracowała na UW. Była grecystką, świetnym nauczycielem akademickim.
Od 1923 r. gramatykę języków klasycznych i historię filozofii starożytnej, która stała się jego specjalnością, wykładał, przybyły z Krakowa, Adam Krokiewicz; pracował na UW do 1960 r. W IFK upamiętnia go sala nr 118.
W 1925 r. do grona wymienionych filologów dołączył ich uczeń, Aleksander Turyn, najpierw jako asystent; w 1935 r. objął po emerytowanym profesorze Zielińskim katedrę grecystyki.
W roku 1937 z Krakowa do Warszawy przybył Kazimierz Kumaniecki, który pracował na naszej uczelni niemal 40 lat; człowiek ogromnej wiedzy i autorytetu naukowego, uczony obejmujący swymi badaniami bardzo rozległe pola filologicznej wiedzy, uznany w świecie znawca twórczości i życia Cycerona, członek międzynarodowych towarzystw naukowych i doktor honoris causa zagranicznych uniwersytetów. W okresie wojny żołnierz podziemia, pracujący ze znakomitymi efektami w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK. W trudnych dla niego politycznie latach czterdziestych XX wieku pełnił funkcję prorektora UW. Jego imieniem została nazwana sala nr 6 w IFK.
Po drugiej wojnie światowej, w styczniu 1946 r., rozpoczęła pracę na Uniwersytecie Lidia Winniczuk, absolwentka warszawskiej uczelni z lat międzywojennych, która przyczyniła się wydatnie do organizacji katedry filologii klasycznej po wojnie. Była wybitnym dydaktykiem i osobą bardzo zasłużoną dla popularyzacji wiedzy o antyku. Pracowała na UW niespełna 30 lat.
Uczniami profesorów K. Kumanieckiego i A. Krokiewicza byli profesorowie Maria Cytowska, Oktawiusz Jurewicz, Maria Pąkcińska i Hanna Szelest.
Maria Cytowska, znakomita neolatynistka, zasłynęła wieloma pracami z tego dziedziny, a na szczególne wyróżnienie zasługuje jej udział w wydaniu sejmowym Dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego(przygotowała ceniony komentarz do edycji Pieśni, awraz z J. Axerem komentarz do Trenów)oraz członkostwo w międzynarodowych zespołach zajmujących się spuścizną Erazma z Rotterdamu, co zaowocowało przygotowaniem przez nią krytycznego wydania niektórych dzieł znakomitego humanisty.
Maria Pąkcińska zajmowała się, wzorem swego mistrza, prof. Krokiewicza, filozofią grecką, z literatury zaś wybrała jako przedmiot badań naukowych romans grecki.
Hanna Szelest była latynistką, znawczynią literatury rzymskiej epoki poklasycznej. Zajmowała się wersyfikacją grecką i łacińską, przekładała też utwory rzymskich autorów. Wraz z Marią Cytowską i Ludwiką Rychlewską przygotowała cztery z pięciu tomów znanej Historii literatury rzymskiej.
Filologowie pracujący w Instytucie Filologii Klasycznej obecnie to w części uczniowie profesorów obu nauczających po wojnie pokoleń, młodsi natomiast są uczniami uczniów K. Kumanieckiego i A. Krokiewicza.