Zapraszamy na zdalne Seminarium Mercuriale w Instytucie Filologii Klasycznej UW, które odbędzie się w środę 7 grudnia o godz. 18.30 za pośrednictwem Google Meet, link
https://meet.google.com/rqm-hxuk-soi.
Prof. dr hab. Ewa Skwara (Instytut Filologii Klasycznej UAM)
wygłosi referat pt.
Turkuć Podjadek – pasożyt w komedii. Nowa interpretacja i nowy przekład Plautyńskiej komedii Curculio.
Streszczenie:
Turkuć Podjadek (Curculio), najkrótsza z komedii Plauta, nie cieszy się popularnością, może dlatego, że na pierwszy rzut oka fabuła wydaje się mało oryginalna: oto młodzieniec zakochał się w dziewczynie, ale ona pozostaje w rękach stręczyciela, który już sprzedał ją żołnierzowi, a po otrzymaniu uzgodnionych pieniędzy, przekaże ją w ręce nabywcy. W kłopotach miłosnych pomaga młodemu człowiekowi pasożyt i to on wykorzystuje pierścień skradziony żołnierzowi, by przy pomocy sfałszowanego listu nakłonić bankiera do wypłacenia umówionej sumy stręczycielowi, a stręczyciela do wydania dziewczyny. Żołnierz, kiedy wreszcie pojawia się na scenie, odkrywa, że pierścień nie tylko pozwolił pasożytowi na oszustwo, ale także stanowi niezbity dowód na bliskie pokrewieństwo z dziewczyną – są rodzeństwem. W ten sposób okazuje się, że niedawna hetera jest wolno urodzoną córką obywatela, więc stręczyciel musi zwrócić pieniądze, zwłaszcza że wcześniej zapewniał o niewolniczym pochodzeniu swojej podopiecznej. Na końcu więc czarny charakter tej komedii, stręczyciel, zostaje ukarany, a para kochanków może się cieszyć wzajemną miłością.
Mimo krótkiej i dość stereotypowej fabuły komedia jest niezwykle barwna i składa się z szybko następujących po sobie pełnych humoru scen. Pojawia się galeria arcyciekawych i wyrazistych postaci: role czarnych charakterów grają stręczyciel z bankierem, w sprytnego totumfackiego wciela się tytułowy pasożyt, a najzabawniejsza postać komedii, żołnierz, występuje jako rywal zakochanego młodzieńca. Wśród postaci drugiego planu pojawiają się prawdziwe kreacje: stara niewolnica o skłonnościach do mocnych trunków czy kucharz wyposażony w zdolności profetyczne. Odznaczają się nie tylko dużą dozą komizmu, ale także oryginalności. Absolutną nowością jest zaś choragus – dostawca kostiumów teatralnych.
Niewątpliwym walorem tej komedii jest zgromadzenie licznych motywów w jednej sztuce. Obok tak ukochanych przez Plauta przebieranek, pojawia się jeszcze motyw rozpoznania, sfałszowanego listu, wykradzionego pierścienia czy nowatorskie wprowadzenie serenady do zamkniętych drzwi (paraklausithyron) śpiewanej przez zrozpaczonego młodzieńca. Zupełnie niespotykane w rzymskich komediach jest pojawienie się choragusa i jego przemowy do widzów, która ma charakter odautorskich uwag na aktualne tematy (parabaza).
Najciekawszym walorem tej komedii jest jednak postać pasożyta, tytułowego Turkucia Podjadka. Na pierwszy rzut oka nie różni się on niczym szczególnym na tle innych Plautyńskich pasożytów. Jednak wyjątkowość tej postaci polega nie tyle na jej charakterystycznych cechach, co na sposobie, w jaki Plaut posługuje się nią na scenie. Turkuć dzięki przebraniu przyjmuje na siebie maskę żołnierza, a odgrywając rolę servus currens wciela się w niewolnika. Ponadto relacjonując dialogi, które rozegrały się poza sceną, dubluje inne postaci tej komedii. Ruch sceniczny Turkucia i wpływ tego ruchu na pojawianie się innych bohaterów, każą spojrzeć na tę postać jak na autora całej struktury komedii. A jego tyrady na temat bankierów i stręczycieli być może są porte-parole samego Plauta.
Gorąco zapraszamy wszystkich zainteresowanych!
Mikołaj Szymański
Jan Kwapisz