Poggio Bracciolini, Opowieści ucieszne

Opowieści ucieszne (Facetiae) Poggia Braccioliniego w przekładzie Ingi Grześczak to szósty tom serii Biblioteka Renesansowa publikowanej przez Wydawnictwa UW i Instytut Filologii Klasycznej UW. Zbiór zawiera ponad 270 opowieści, których bohaterami są zarówno ludzie prości (chłopi, rzemieślnicy), jak i elita ówczesnej, XV- wiecznej zachodniej Europy (papieże, władcy). Mamy tu zatem całą galerię ludzkich typów z wszelkiego rodzaju człowieczymi wadami i zaletami. A choć Poggio wyśmiewa, a niekiedy bardzo ostro gani wybujałe ambicje i występne żądze, nigdy nie szydzi z bohaterów swoich opowieści. Oprócz walorów moralizatorskich i, rzec można, rozrywkowych, czyli zalecanych już przez Cycerona postulatów movere i delectare, zbiór historyjek renesansowego łowcy ksiąg spełnia również postulat trzeci – docere. Przynosi bowiem nam, współczesnym czytelnikom, ogrom wiedzy o ówczesnej epoce, zarówno o życiu codziennym, jak i o wydarzeniach politycznych, wojnach i walce o władzę.

Na ile Opowieści ucieszne były istotne dla literatury europejskiej, w tym również polskiej, możemy dowiedzieć się ze znakomitej i wyczerpującej przedmowy autorstwa dr hab. Marty Wojtkowskiej-Maksymik. Zastanawiający natomiast wydaje się fakt, że tak ważny i silnie oddziałujący na pisarzy późniejszych epok tekst dopiero teraz doczekał się przekładu na język polski. Niewątpliwie w dużej mierze wynika to z obsceniczności wielu opowieści, z dosadnego, a często sprośnego języka, jakim mówią bohaterowie Poggia. A ponieważ tłumaczka nie usiłowała złagodzić i ugrzecznić stylu autora (wręcz przeciwnie), lektura Opowieści uciesznych powinna być dozwolona od lat co najmniej osiemnastu.

Poggio Bracciolini, Opowieści ucieszne, przeł. Inga Grześczak, red. nauk. Włodzimierz Olszaniec, Mikołaj Olszewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego,  Warszawa 2019.