1. Nazwy osób płci żeńskiej utworzone za pomocą formantu -k(a)

1.1. bez alternacji tematowych - od nazw rodzaju męskiego zakończonych na:

-b: snob – snobka;
-d: sąsiad – sąsiadka, , powód – powódka;
-d(a): logopeda – logopedka, inwalida – inwalidka;
-f (-graf, -zof): geograf – geografka, filozof – filozofka;
-j: szachraj - szachrajka, dobrodziej - dobrodziejka, dżokej - dżokejka;
-l (-al, -ciel): wandal - wandalka, góral - góralka, wielbiciel – wielbicielka, debil – debilka;
-ł: hucuł - hucułka, kameduła - kamedułka;
-m: ekonom - ekonomka, astronom - astronomka, olbrzym – olbrzymka;
-n: fan - fanka, chuligan - chuliganka, krajan - krajanka, kompan - kompanka, sportsmen - sportsmenka...;

Procesowi tworzenia nazw osobowych żeńskich od nazw męskich z tematem zakończonym na ‑anin towarzyszy dezintegracja (ucięcie) tematu podstawy o element -in[1]: weganin - weganka, poganin - poganka, grubianin - grubianka, włościanin - włościanka, parafianin - parafianka, bazylianin - bazylianka, ziemianin - ziemianka, arianin - arianka, wegetarianin - wegetarianka, witarianin - witarianka, salwatorianin - salwatorianka...;

Do tej grupy należą również nazwy żeńskie utworzone od nazw mieszkańców zakończonych na –anin, np.: warszawianin – warszawianka, torunianin - torunianka, wrocławianin – wrocławianka...

-p: kacap - kacapka, mizantrop – mizantropka;
-r: leader - leaderka, kurier - kurierka, instruktor - instruktorka, prowodyr - prowodyrka...;
-s: grubas - grubaska, blondas - blondaska, prezes - prezeska, hipis - hipiska, komandos – komandoska, prymus - prymuska, mikrus - mikruska, metys – metyska...;
-t: sensat - sensatka, swat – swatka, referent - referentka, bigot - bigotka,
-t(a): analfabeta - analfabetka, idiota - idiotka, entuzjasta - entuzjastka, szachista - szachistka...;
-cz (-acz, -wicz): poszukiwacz - poszukiwaczka, działkowicz - działkowiczka, wieszcz - wieszczka....;
-sz (-osz, -usz, -ysz): listonosz – listonoszka, akcjonariusz - akcjonariuszka, ateusz - ateuszka...;
-z: wirtuoz - wirtuozka, intruz – intruzka;
-ż: stróż - stróżka.

1.2. z alternacjami tematowymi - od nazw rodzaju męskiego zakończonych na:

-g (alternacja [g]:[ž]): pedagog – pedagożka, demagog – demagożka, filolog – filolożka...;[2]
-k (oprócz leksemów na -ek oraz niektórych na -nik); z alternacją [k]:[č]: rybak - rybaczka, biedak - biedaczka, rodak - rodaczka, ważniak - ważniaczka, próżniak - próżniaczka...

Wyjątki:

- tylko 4 derywaty żeńskie zostały utworzone za pomocą sufiksu ‑k(a) (z alternacją [k]:[č]): od nazw na –ek: esbeczka, ubeczka, chadeczka, endeczka – wszystkie nacechowane. Od pozostałych podstaw na -ek oraz na ‑nik patrz: dalej - formant paradygmatyczny;

- derywaty z dezintegracją tematu:

- olimpijczyk – olimpijka, pretoryjczyk – pretoryjka: ucięcie sufiksu -czyk i dodanie formantu -k(a). W ten sposób (poprzez ucięcie zakończenia –czyk i dodanie formantu –k(a)) tworzymy wszystkie nazwy żeńskie od nazw mieszkańców z formantem –czyk, np. Japończyk – Japonka, Sycylijczyk – Sycylijka, Estończyk – Estonka, sofijczyk – sofijka...;
- rozwodnik – rozwódka: ucięcie –nik, dodanie formantu –k(a), alternacje [o]:[u].

–rz (-arz, -erz – nazwy wykonawców czynności) alternacja [ž]:[r]: szafarz - szafarka, kucharz - kucharka, rzeźbiarz - rzeźbiarka, kwiaciarz – kwiaciarka...
–c (-ec)[3] - ucinamy od podstawy zakończenie tematu –ec i dodajemy formant -k(a). Towarzyszą temu oprócz ucięcia –ec alternacje. Przy

-miec – alternacja [m’]:[m]: cudzoziemiec - cudzoziemka, tuziemiec - tuziemka;

-niec – alternacja [n’]:[n]: mieszkaniec - mieszkanka, posłaniec - posłanka;

-owiec – alternacja [o]:[u], [v’]:[v] : cyrkowiec - cyrkówka, bananowiec – bananówka;

-lec – alternacja [l]:[ł]: komsomolec – komsomołka;

Wyjątki:

–ic: jeden derywat z alternacją [c]:[č] bez ucięcia zakończenia tematu: dziedzic - dziedziczka

–x - alternacja [x]:[š]: mnich – mniszka.

2. Nazwy osób płci żeńskiej utworzone za pomocą formantu –in (i) / -yn (i)

2.1. bez alternacji tematowych - od nazw osobowych męskich zakończonych na:

mistrz (bez alternacji zakończenia tematu): mistrz - mistrzyni, rachmistrz - rachmistrzyni, ochmistrz – ochmistrzyni.

2.2. z alternacjami tematowymi - od nazw rodzaju męskiego zakończonych na:

‑c (a): (alternacja: [c]:[č] lub [z]:[ž]) ciemięzca – ciemiężczyni, winowajca - winowajczyni, zabójca - zabójczyni, ojcobójca - ojcobójczyni, najemca - najemczyni, zwycięzca - zwyciężczyni...

Wyjątki:

formant -in(i)/-yn(i) przyjmują:

- 3 nazwy od rzeczowników męskich na -ec: samozwaniec - samozwańczyni, bywalec - bywalczyni, strzelec - strzelczyni. Towarzyszą temu alternacje jakościowe [c]:[č] oraz alternacje ilościowe: [e]: [Ø];

- 3 nazwy od rzeczowników na –ek: potomek - potomkini, członek - członkini, skoczek - skoczkini (towarzyszy temu alternacja jakościowa [k]:[k’]);

- monarcha – monarchini (z alternacją [x]:[x']);

- krojczy - krojczyni i gospodarz – gospodyni (z ucięciem segmentu –arz od podstawy).

Jako wyjątki potraktujemy również formacje nieseryjne (nieregularne), tworzone za pomocą następujących formantów:

-ark(a): więzień - więźniarka, współwięzień – współwięźniarka (+ alternacje ilościowe [e]:[Ø]);

-ank(a): kolega – koleżanka (+ alternacje [g]:[ž]) (formanty -arka i -anka można traktować jako warianty formantu -ka);

-in(a): sędzia – sędzina (‘kobieta sędzia’), starosta – starościna (‘kobieta starosta’);

-ow(a): szef - szefowa (‘kobieta szef’), świadek - świadkowa (‘świadek na ślubie’), król - królowa (‘monarchini’);

-ic(a)/-yc(a): karzeł – karlica (+ alternacje [ž]:[r], [Ø]:[l’]), car – caryca.

3. Nazwy osób płci żeńskiej utworzone za pomocą formantu paradygmatycznego

3.1. bez alternacji tematowych -

- od nazw osobowych męskich o odmianie przymiotnikowej z tematem na:

-ąc(y): rządzący - rządząca, służący - służąca;
-n(y): bezdomny - bezdomna, chrzestny - chrzestna, deputowany - deputowana, krewny – krewna...;
-ow(y): blokowy - blokowa, bufetowy - bufetowa, drużynowy - drużynowa, kadrowy - kadrowa...;
-ck(i), -sk(i) (z alternacją [k’]:[k]): wygodnicki – wygodnicka, spóźnialski – spóźnialska…

oraz biegły – biegła; głuchy – głucha; niemy – niema; głuchoniemy – głuchoniema.

- od nazw rzeczownikowych rodzaju męskiego zakończonych na :

-ch (nacechowane ekspresywnie): tłuścioch - tłuściocha, staruch - starucha, łasuch - łasucha…;
-ś :porządniś - porządnisia, dowcipniś - dowcipnisia, laluś - lalusia, wnuś - wnusia.

3.2. z alternacjami tematowymi - od nazw rzeczownikowych męskich zakończonych na

-arz (alternacja: [ž]:[r]): bałaganiarz - bałaganiara, bikiniarz - bikiniara, kanciarz - kanciara[4] ...;
-ek, w tym –latek: alternacja ilościowa [e]:[Ø], np.: kochanek – kochanka, świętoszek – świętoszka, staruszek – staruszka, przyjemniaczek – przyjemniaczka...;

[1] Tego typu ucięcia mogą być traktowane jako współformanty (por. GWJP, 1998: 366).

[2] Formy żeńskiego tego typu postrzegane są jako kolokwializmy

[3] Do tej grupy należą tylko derywaty od rzeczowników męskich z końcówką zerową w mianowniku. Inaczej tworzymy nazwy żeńskie od męskich zakończonych na –ca (por. niżej).

[4] Są to leksemy nacechowane ekspresywnie. Niektóre derywaty z tej grupy mają swoje odpowiedniki z formantem –k(a): sprzyciara / spryciarka, waluciara / waluciarka, handlara / handlarka, łachmaniara / łachmaniarka. Bywają one traktowane jako wielomotywacyjne (Grzegorczykowa, Puzynina, 1979: 275-276, GWJP 1998:424), np.: handlara – jako forma żeńska od handlarz lub jako zgrubienie od handlarka; plotkara – jako forma żeńska od plotkarz lub jako zgrubienie od plotkarka. Wyjątek stanowi szczeniara motywowana przez wyraz: szczeniak (od podstawy słowotwórczej ucinamy sufiks –ak i dodajemy formant ‑ar(a)).